Τι είναι αυτό που ζούμε; Είναι μια Νέα Εποχή ή πρόκειται απλά για το «κύκνειο άσμα» της Μεταπολίτευσης του 1974;  Όσο παρακολουθούμε  την ακατάσχετη φλυαρία των νέων υπουργών στα «πρωϊνάδικα» του Παπαδάκη και του Καμπουράκη,  δύσκολα μπορεί να υποθέσει κανείς πως πρόκειται για κάτι άλλο από το κλείσιμο του κύκλου της Μεταπολίτευσης και μάλιστα με τρόπο που δεν θα το λες “happy end”. Αξίζει ωστόσο να επιδείξουμε, όλοι οι υπόλοιποι,  την αναγκαία υπομονή που δεν επιδεικνύουν οι  λαλίστατοι νέοι υπουργοί. Να περιμένουμε λίγο ακόμη δηλαδή, προκειμένου να δούμε τη «μεγάλη εικόνα» όπως θα την παρουσιάσει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης.

Ο εκλογικός σεισμός που ανέδειξε κυβέρνηση την Αριστερά συνέβη εξαιτίας του γεγονότος ότι οι μετριότητες και ανθυπομετριότητες του αστικού πολιτικού συστήματος, βυθισμένες μέχρι το λαιμό στην ανυποληψία, την παραπολιτική και τη διαφθορά,  απέτυχαν να αναγνωρίσουν και πολύ περισσότερο να επιλύσουν προβλήματα στρατηγικού βάθους της χώρας. Οι όποιες τιμητικές εξαιρέσεις απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Ο ευρωπαϊκός «αυτόματος πιλότος» αποδείχθηκε πως είχε ως μόνο «σχέδιο πτήσης»  τη βίαιη πρόσκρουση στο σκληρό έδαφος της μνημονιακής εξάρτησης σε πρώτο χρόνο και μεσομακροπρόθεσμα στη de facto μετατροπή της Ελλάδας σε δορυφόρο της Τουρκίας. Οι καναλάρχες, άλλωστε,  δεν το’ ριξαν τυχαία στα …τούρκικα.

Το πολιτικό σύστημα ασφαλώς υπήρξε αντανάκλαση ενός βαθύτερου και ουσιαστικότερου ιστορικού προβλήματος. Η Ελλάδα πορεύτηκε μέσα στο χρόνο χωρίς ηγέτιδα τάξη. H ελληνική «αστική τάξη» δεν συγκέντρωνε ποτέ τα χαρακτηριστικά μιας ηγέτιδας τάξης με τη δυτική έννοια του όρου και ανά τις εποχές, διαφορετικά τμήματά της, περισσότερο «πιθήκιζαν» με τα εξ Εσπερίας δάνεια (υλικά και άυλα) παρά κατάφερναν να δημιουργήσουν έναν εθνικό και αυτοτελή αστικό πολιτισμό. Όραμα υπήρξε μόνον η «αρπαχτή» και ως μοντέλο «ανάπτυξης» προκρίθηκε η συστηματοποίηση της κοινωνικής αδικίας από τη μια και της  παρασιτικής κατανάλωσης από την άλλη. Μεταπράτες και βουλιμικοί «αεριτζήδες» (από τα «θαλασσοδάνεια» της χούντας  στις  «προβληματικές» της μεταπολίτευσης και από τους  «εθνικούς προμηθευτές» του Σημίτη στις offshore του χρηματοτραπεζικού «πάρτι»)  υποστήριξαν το πολιτικό σύστημα που εξυπηρετούσε τον «λούμπεν» χαρακτήρα τους, κι αυτό με τη σειρά του οργάνωνε την κοινωνική συναίνεση στη βάση των πελατειακών σχέσεων και της εθνικής παρακμής. Το «ψάρι» βρωμάει πάντα από το «κεφάλι» κι όσο αυτό έμενε άθικτο,  περίσσευε η υποκρισία της ενασχόλησης με την «εξυγίανση» της «ουράς».

Το αστικό πολιτικό σύστημα κατέρρευσε οριστικά και αμετάκλητα το 2010 και η λούμπεν «αστική τάξη»  το’ χει σκάσει ήδη. Αυτό που μένει πλέον να αποδειχθεί είναι αν η σημερινή κυβέρνηση της Αριστεράς είναι απλά η τελευταία λέξη  του «επικήδειου» στο δράμα της Μεταπολίτευσης  ή αν πρόκειται για τη ληξιαρχική πράξη γέννησης μιας Νέας Εποχής που δεν έχει την παραμικρή σχέση με το «τουμπανιασμένο πτώμα». Όσο παράξενο κι αν ακουστεί, είναι πλέον ο λαός που οφείλει να αρθεί στο ύψος των ιστορικών ευθυνών της ανύπαρκτης ηγέτιδας τάξης.  Μοιάζει σαν να πρωταγωνιστούμε συλλογικά στο «Μόνος στο σπίτι».  Γι αυτό και είναι πελώρια ιστορική ευθύνη της Αριστεράς να βάλει μπροστά μια συγκροτημένη συλλογική  προσπάθεια αριστερού εκσυγχρονισμού της χώρας  και όχι  ένα απονενοημένο διάβημα «κευνσιανισμού σε μια μόνο χώρα», μέσα σε συνθήκες περικύκλωσης από τον παγκοσμιοποιημένο  ανταγωνισμό.  Στην πρώτη περίπτωση, η ελπίδα πράγματι θα έχει έρθει. Στη δεύτερη … «έχετε γεια βρυσούλες».

Ο αριστερός εκσυγχρονισμός δεν είναι άλλη μια απόπειρα να «γίνουμε Ευρώπη». Ούτε υπάρχει ως προσυσκευασμένη συνταγή στο ράφι κάποιου ιδεολογικού  σούπερ μάρκετ. Είναι αγώνας κι αγωνία εκπροσώπησης κι υπηρεσίας του κοινού καλού.  Είναι διακύβευμα εθνικής βιωσιμότητας, στοίχημα του κατά πόσο μπορούμε να υπάρχουμε ως διακριτή ταυτότητα ανάμεσα σε Δύση κι Ανατολή, με αξιοπρέπεια κι αυτοπεποίθηση. Ο αριστερός εκσυγχρονισμός  είναι το πραγματικό περιεχόμενο που παίρνει η προτεραιότητα της πολιτικής σήμερα, στο βαθμό που θέλει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και όχι να διαφύγει στις ψευδαισθήσεις. Γι αυτό και πρέπει να  νοείται σαν μια διαρκής πορεία μετασχηματισμού μέσα από βαθιές μεταρρυθμίσεις στο κράτος, την οικονομία, τους κοινωνικούς θεσμούς και τις μεταξύ τους σχέσεις. Ο  αριστερός εκσυγχρονισμός θα πρέπει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εθνική επιβίωση μέσα σε έναν ανοιχτό κόσμο με όρους υπεροχής και όχι σαν παρίας με μονίμως απλωμένο το χέρι. Αυτό σημαίνει αναστροφή της φθίνουσας πορείας της χώρας μέσα στον διεθνή καταμερισμό, απαιτεί γενναία παραγωγική προσπάθεια, προηγμένη τεχνογνωσία και τεχνολογία, ριζική θεσμική εξυγίανση και ένα εκπαιδευτικό σύστημα προσανατολισμένο σε ουσιαστικές  δεξιότητες και όχι σε τυπικά προσόντα.

Θα περιμένω λοιπόν να δω τη «μεγάλη εικόνα»  από τον Αλέξη Τσίπρα στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης που υποσχέθηκε να φέρει την ελπίδα. Θα περιμένω να ακούσω το σχέδιο ανατροπής της κραυγαλέας  ανισότητας ανάμεσα σ’ ό,τι παράγεται και σ’ ό,τι καταναλώνεται, που έχει ως αποτέλεσμα την οικονομική  καταχρέωση και την πολιτική εξάρτηση της Ελλάδας. Θα περιμένω να δω πως θα οργανωθεί πολιτικά η σύγκρουση με κατεστημένα συμφέροντα, γραφειοκρατικές δομές και «αόρατα» κέντρα αποφάσεων που επιδιώκουν την αναπαραγωγή του υπάρχοντος και πολεμούν λυσσαλέα τη στροφή στο μέλλον. Θα περιμένω να δω πρωτοβουλίες  για  την άνθηση της ελεύθερης δημιουργικότητας και της καινοτομίας, όπως και για  τη διάχυση μιας νέας ανθρωπιστικής κουλτούρας, που θα συνυφαίνει ό,τι καλύτερο από την παράδοσή μας με ό,τι πιο δημιουργικό από τις νέες αξίες της εποχής μας.

Περιμένω πολλά; Ίσως. Αυτή τη σημασία όμως δεν έχει μια νίκη που θέλει να λέγεται ιστορική, μια νίκη – ορόσημο που θέλει να σηματοδοτεί την αλλαγή σελίδας; Τολμώ να περιμένω λοιπόν.

Πρώτη δημοσίευση: Rizopoulos Post

 

 

Νικήσαμε το φόβο. Σημαντικό μεν, αλλά δεν φτάνει. Πρέπει να νικήσουμε και τον εφησυχασμό, στον λίγο χρόνο που έχουμε διαθέσιμο μέχρι να «μιλήσει ο λαός».

Ας πάρουμε λίγο τα πράγματα από την αρχή. Το νέο ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε – παρά το γεγονός πως εξαιτίας δύο εμφυλίων πολέμων, η ελληνική επανάσταση είχε ηττηθεί στρατιωτικά – διότι οι γεωπολιτικές επιδιώξεις των δυτικών Μεγάλων Δυνάμεων από τον 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα, συγκλίνουν σταθερά στην πάση θυσία ανάσχεση της ρωσικής καθόδου στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.

Διαχρονικά ό,τι αποκαλούμε «εθνική ανεξαρτησία», υπήρξε μια πολύ σχετική έννοια, η οποία μοιάζει περισσότερο με ένα τροχό που γυρίζει, πότε «πάνω» και πότε «κάτω». Αλλά η θέση που έχουμε κάθε φορά, συνήθως είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Το ζήσαμε και στην Κύπρο, λίαν προσφάτως, παραμένοντας «έθνος ασύνετον» αλλά και διαχρονικοί «gatekeepers» της Δύσης. Εξαιτίας του πρώτου χαρακτηριστικού, οι ξένοι μας εκμεταλλεύονται ασύστολα. Εξαιτίας του δεύτερου όμως, δεν μπορούν να μας κάνουν “bypass” και μας κρατάνε «μέσα στο μεγάλο παιχνίδι».

Βεβαίως στο εσωτερικό της χώρας, ορισμένοι έχουν τον τρόπο να είναι πάντα «πάνω». Είναι αυτοί που συνεργάζονται με τον τροχό και τους «ιμάντες» που τον κάνουν να γυρίζει, οπότε φροντίζουν πάντα να επωφελούνται από τη σωστή… πρόγνωση των επερχόμενων. Ξέρουν πως το χρήμα εμφανίζεται εκεί που μπορεί να αγοράσει τα πάντα φθηνά και συνήθως είναι εκεί που «ρέει αίμα», μεταφορικά ή κυριολεκτικά.

Όπως επίσης υπάρχουν και αυτοί που είναι μονίμως «κάτω». Δεν ξεπερνούν το 10%, σύμφωνα μ’ εκείνο το «χαρτάκι» που έγραψαν Στάλιν και Τσόρτσιλ κι αφορά στον επιτρεπόμενο βαθμό ρωσικής επιρροής στην Ελλάδα. Για το υπόλοιπο 90%, φαντάζομαι δεν θέλετε λεπτομέρειες. Κάποτε όλο το «δεκαράκι» πήγαινε στο ΚΚΕ. Σήμερα το διεκδικεί η «Χρυσή Αυγή». Είναι τελικά μεγάλη τσούλα αυτή η Iστορία…

Όταν λοιπόν ενώσεις τις «τελίτσες» βγαίνει μια λέξη, που δεν ηχεί ωραία στα «περήφανα» αυτιά μας: Εξάρτηση! Έχει πάρει πολλές μορφές καθώς γινόταν σταδιακά όλο και πιο εκλεπτυσμένη μέσα στο χρόνο. Δεν παρελαύνουν στρατεύματα κατοχής, ούτε πλένουν αθώες βοσκοπούλες τα «μουνόπανα της Φρειδερίκης». Και από τις απροκάλυπτες παρεμβάσεις και τα πραξικοπήματα, φτάσαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και πάνω που είπαμε «Δόξα σοι ο Θεός», αρχίσαμε πάλι τα «βοήθα Παναγιά μου», καθώς καταλάβαμε πως θα είμαστε αιωνίως δοσο-εξαρτημένοι!

Ο τροχός της «τύχης» μας, δείχνει «κάτω». Δεν είμαστε στο 2004 των Ολυμπιακών Αγώνων, της ανέλπιστης νίκης στο Euro, της ανάπτυξης, των μεγάλων έργων, της επιχειρηματικής και κυρίως της τραπεζικής διείσδυσης στην βαλκανική ενδοχώρα… Το τραπέζι «σκουπίστηκε», το ημερολόγιο δείχνει 2015 κι ο εφησυχασμός είναι κακός σύμβουλος για τον ελληνικό λαό, που ψηφίζει με την ελπίδα να πάρει, έστω και λίγο, τα «πάνω» του.

Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να επιχειρήσουμε να ανακτήσουμε, τουλάχιστον ως ένα βαθμό, τον εθνικό έλεγχο. Κι αυτό απαιτεί να ενωθούν «πολλά χέρια», ανάμεσα σε αυτούς που δεν είναι ούτε οι «πάντα πάνω», ούτε και οι «μονίμως κάτω».

Μην «σκοτώνεστε» λοιπόν, σύντροφοι κι αδέρφια! Διότι το «New Deal» πρέπει πρώτα να το πετύχουμε εσωτερικά για να το διεκδικήσουμε κι έξω. Κι αν «σκοτώνεστε» για τις εντυπώσεις, μετά δεν θα μπορείτε να το περάσετε εύκολα «στους κόσμους σας», διότι ούτε καλούς επικοινωνιολόγους έχετε. Οι αντιθέσεις όμως θα πρέπει αρθούν αμοιβαία στο επίπεδο μιας ανώτερης σύνθεσης, δηλαδή σε μια δημοκρατική και αποτελεσματική διακυβέρνηση της χώρας.

Διανύουμε την «εβδομάδα της επιτάχυνσης» και η φορά των πραγμάτων δείχνει ρεύμα αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο αυτό από μόνο του δεν φτάνει. Απαιτείται εθνική σύγκλιση και κοινωνική ευθυγράμμιση στους στόχους της νέας ελληνικής κυβέρνησης καθώς η διαπραγμάτευση που θα γίνει με τους δανειστές (και όχι μόνο) θα είναι εκ των προτέρων «κεκλιμένη» υπέρ τους. Αυτό ενδέχεται να έχει εξαιρετικά δυσάρεστες συνέπειες, αν δεν αντιμετωπιστεί με «κεντρομόλο δύναμη» από ελληνικής πλευράς. Η επίδειξη αυτής της δύναμης, όπως και κάποιες πρώτες «μικρές νίκες», είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για να βγουν στο προσκήνιο και «σύμμαχες» δυνάμεις. Αλλιώς δεν γίνεται…

Κανένας εφησυχασμός, λοιπόν. Είναι η ώρα για ανοιχτά μυαλά και ανοιχτά μάτια. Είτε ως πολιτική επιλογή, είτε ως ηθική υποχρέωση, είτε ως πατριωτική στάση, είτε ακόμη και ως ωφελιμιστική αντίληψη, πρέπει να συνειδητοποιηθεί πως αληθινά μεγάλους στόχους μπορούμε να πετύχουμε μόνο με το τρόπο που μας έμαθε η Ιστορία: «Αλέξανδρος και οι Έλληνες, πλην Λακεδαιμονίων».

ΥΓ: Το να ζητάς το αδύνατο, μπορεί να σε κάνει μεγάλο λαϊκό ήρωα. Τέτοιος ήταν ο Άρης Βελουχιώτης. Το να ξέρεις τι να ζητάς, μπορεί να σε κάνει μεγάλο εθνικό ηγέτη. Τέτοιος ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Το να ξέρεις να ζητάς το αδύνατο, μπορεί να σε κάνει «Ανδρέα Παπανδρέου», ήταν κατηγορία μόνος του ο αείμνηστος. Το να ξέρεις να ζητάς το αδύνατο με τρόπο που να το παίρνεις κιόλας, μπορεί να μεταμορφώσει τον «μικρό Αλέξη» σε …Μέγα Αλέξανδρο. Αρκεί να βγουν και τα «μαγικά» στη «μαμά», την «Ολυμπιάδα». Ο «χορός» πάντως ξεκίνησε. Οπότε Αλέξη, «ξεκόλλα»… γίνε Αλέξανδρος!

Πρώτη δημοσίευση: Rizopoulos Post

Οι ευχές των ημερών είναι ένα τρόπος για να προσδιορίσουμε τη λέξη ή τις λέξεις που θα εκφράσουν το πνεύμα της νέας χρονιάς. Γι αυτό και στα μηνύματα των πολιτικών «έπαιξαν» οι λέξεις: «σταθερότητα» από τη μια και «ελπίδα» από την άλλη. Το πολιτικό σύστημα ξέρει πως το εκλογικό σώμα κυριαρχείται από μια δραματική  αίσθηση αβεβαιότητας και η σωστή λέξη που θα το  καθησυχάσει ή θα το εμπνεύσει, μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για την έκβαση της εκλογικής αναμέτρησης της 25^ης Ιανουαρίου.

Γύρω από το κουφάρι της κληρονομιάς της Μεταπολίτευσης, δίνουν  τη μάχη τους οι δύο πόλοι που διαμορφώθηκαν με την κατάρρευσή της,  για να διεκδικήσουν τη θέση του οδηγού στην «επόμενη μέρα». Η ΝΔ του Σαμαρά που δεν είναι η ΝΔ του Κώστα Καραμανλή. Είναι μια Νέα Δεξιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ  που δεν είναι το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου. Είναι μια Νέα Αριστερά.

Το Κέντρο προς το οποίο συνέκλιναν οι πολιτικές δυνάμεις της Μεταπολίτευσης καθ’ όλη τη διάρκειά της,  κατέρρευσε με την χρεωκοπία της χώρας. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον ο ηδονιστικός και ανέμελος κόσμος των  «50 αποχρώσεων του γκρι».  Το τέλος αυτής της εποχής δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη συμβολική απεικόνιση  από το να «βγαίνουν στο σφυρί» οι βίλες των μεγάλων πρωταγωνιστών της και να τσακώνονται μεταξύ τους τα παλιά και «νέα» απομεινάρια της «Κεντροαριστεράς».

Επιστρέφουμε ολοταχώς στο «άσπρο – μαύρο». Εδώ όμως,  έχουμε ένα σοβαρό πρόβλημα. Όποτε βρέθηκαν αντιμέτωπες σε πολωτική αντιπαράθεση η Δεξιά με την Αριστερά, η χώρα ηττήθηκε. Το ίδιο ενδέχεται να συμβεί και τώρα. Τα χρόνια της ηδονής να ακολουθηθούν από χρόνια οδύνης, όπως ήδη συμβαίνει και ασφαλώς μπορεί να γίνει πολύ χειρότερο στη συνέχεια. Για να γίνει καλύτερο πάντως, τουλάχιστον με βάση την ιστορική εμπειρία, είναι σημαντικό να μην παραιτηθούμε στον τροχό της μοίρας και να ορθώσουμε το ανάστημά μας στις προκλήσεις των καιρών μας. Κι αυτό σημαίνει μια σύνθεση των αντιθέτων σε ένα ανώτερο επίπεδο, σημαίνει μια δύναμη που θα μπορεί να κάμψει τις απολυτότητες και τις πολώσεις, με το βλέμμα στραμμένο σε όλους και όχι αποκλειστικά σε κάποιες ελίτ.

Οι μεγάλες αλλαγές αναγνωρίζονται κατ’ αρχήν από τις λέξεις. Ούτε η σταθερότητα, ούτε η ελπίδα,  είναι η σωστή λέξη. Διότι η κοινωνία νιώθει «ελεύθερη πολιορκημένη» κι αυτό που αναζητεί έχει όνομα και λέγεται: Διέξοδος.

Δεν ψάχνει  όμως μια ηρωική έξοδο όπως στο Μεσολόγγι. Η εποχή των ηρώων έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.  Η κοινωνία ψάχνει έναν «Μωυσή» για τη  διάβαση της θάλασσας,  χωρίς να βρέξουμε τα πόδια μας!  Δεν μοιάζει όλο αυτό πολύ μαγικό; Τι να σας πω… Η προσωπική μου ευχή πάντως για το 2015 είναι: Καλή Διέξοδο, με Υγεία και… Μαγεία!

 ΥΓ1: Προς άρση πιθανών παρεξηγήσεων, Διέξοδος δεν σημαίνει οπωσδήποτε άλλο ένα κόμμα. Σημαίνει οπωσδήποτε ένα άλλο πρότυπο Ηγεσίας και μια άλλη Στρατηγική για τη χώρα.   

 ΥΓ2: Προς επιβεβαίωση της «μαγείας» των λέξεων,  είναι άλλο πράγμα το «κούρεμα» χρέους «εις υγείαν» των διαπλεκόμενων ολιγαρχών και είναι άλλο πράγμα να ζητάς «άφεση χρέους» για να χρηματοδοτείται σταθερά και σε βάθος χρόνου μια υγιής, συνεργατική, αλληλέγγυα, κοινωνική οικονομία. Το «πεντοζάλι» δεν το καταλαβαίνει κανένας. Το « Social entrepreneurship» το καταλαβαίνουν όλοι.

Πρώτη δημοσίευση: Rizopoulos Post