Η πανδημία, την προέλευση της οποίας ακόμη δεν γνωρίζουμε, τουλάχιστον εμείς οι κοινοί θνητοί, λειτουργεί ως επιταχυντής για τη μετάβαση σε ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο κοινωνικής συμβίωσης, το οποίο θα απέχει έτη φωτός από αυτό που ζήσαμε ως εμπειρία της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας, δηλαδή το πλαίσιο όπου η συναίνεση εξαγοράζεται.
Για όσο λειτούργησε, εξαγόραζε τη «νεανική αμφισβήτηση» των προηγούμενων γενιών μέσα από την τήρηση του συμβολαίου πως αν πάρεις ένα πτυχίο ή αποκτήσεις μια εξειδίκευση ή αξιοποιήσεις σωστά ένα ταλέντο, θα έχεις ένα δρόμο για να ζήσεις με αξιοπρέπεια. Αυτό ήδη δεν ισχύει. Οι μισοί φτιάχνουν καφέδες για τους άλλους μισούς που φτιάχνουν ιστοσελίδες. Η «αποτυχία συστήματος» θα καταστεί ακόμη πιο προφανής στα χρόνια που έρχονται από δω και πέρα. Στα νιάτα προσφέρεται μόνο μια γυμνή ζωή.
Πίσω από την κουρτίνα της πανδημίας υπάρχει μόνο το μεγάλο «πακέτο». Ο μεγάλος κοινωνικός μετασχηματισμός της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Ο «θαυμαστός καινούργιος κόσμος» της ψηφιοποιημένης ζωής και η μαζική ανεργία που πυροδοτεί, η οποία και θα κλιμακώνεται με ταχύτητες 5G. Ζωή σε διαρκή αναστολή δηλαδή. Το «χαρτζιλίκι» του Μητσοτάκη για να εξαγοράσει την νεανική οργή πλέον, είναι το τελευταίο προσχηματικό σκαλοπάτι, πριν ειπωθούν τα πράγματα με το όνομά τους: «Θα κάνεις αυτό που σου λέμε χωρίς πολλά πολλά γιατί εμείς είμαστε οι Φαραώ στην κορυφή της πυραμίδας της γνώσης και του χρήματος κι εσύ ο μαλάκας που θα σπάει πέτρες».
Μηνιαία αρχεία: Ιουνίου 2021
Αναμέτρηση με τους δαίμονες της άγνοιας
Ριχτήκαμε… έτσι, χωρίς κανένα δικό μας έλεγχο. Βγήκαμε στο φως του ήλιου κι όλες οι ιστορίες μας κάτω από τον ουρανό των άστρων έχουν να κάνουν με τα «πως» και τα «γιατί» αυτού που μας συνέβη. Κυρίως για τα «πως». Τα «γιατί» είναι πιο δύσκολα. Επί παραδείγματι, γιατί να υπάρχω και να μην υπάρχει τίποτα πουθενά; Έλα μου ντε…
Γι’ αυτό και ο Σωκράτης διαμόρφωσε το πρότυπο του σοφού ανθρώπου μέσα σε συνθήκες άγνοιας. Πίνει το κώνειο και ησυχάζει από τα ακατάπαυστα επίμονα ερωτήματα της ύπαρξης στον κόσμο.
Η αναμέτρηση με τη λεγεώνα των δαιμόνων της άγνοιας είναι η πιο κοινή ανθρώπινη εμπειρία. Η έκβαση αυτής της αναμέτρησης είναι εσωτερική αλλά αντανακλάται στην ιστορία. Του ανθρώπου γενικά αλλά και την προσωπική του καθενός και της καθεμιάς.
Πλην ολιγάριθμων συγκριτικά εξαιρέσεων, οι μάχες αυτές, στην πλειοψηφία τους, είναι χαμένες γιατί στην πραγματικότητα δεν δόθηκαν καν. Οι δαίμονες της άγνοιας νικάνε κατά κράτος. Το εξήγησε ο Δαρβίνος αυτό. Η άγνοια όπως είπε γεννά πιο συχνά την αυτοπεποίθηση από ό,τι η γνώση. Πολύ δε περισσότερο η γνώση της άγνοιας μέσα σε ένα όλο και πιο πολύπλοκο κόσμο όπου κάθε ηθική κρίση μοιάζει σχεδόν αδύνατη, έτσι όπως αλληλοδιαπλέκονται το καλό με το κακό, το ωφέλιμο με το βλαβερό, το χρήσιμο με το άχρηστο, συνειδητό με το ασυνείδητο, το υγιές με το άρρωστο, το φυσικό με το ψηφιακό.
Η ιστορία προχωράει με την αυτοπεποίθηση της άγνοιας. Αλλιώς θα ζούσαμε ευτυχισμένοι, «σιγανά και ταπεινά», «θα ‘χαμε τρεις δραχμές στη τσέπη και τρεις ο διπλανός, θα ‘ταν ο κόσμος μαγικός παράδεισος η πλάση». Ό,τι μας λείπει γεννάει τα παραμύθια. Υποφέρουμε από το σύνδρομο του πρίγκιπα και της σταχτοπούτας.
Η πραγματικότητα είναι πως οι υπερπλούσιοι ανταγωνίζονται ποιος θα κάνει πρώτος αποικίες στο διάστημα. Τα καταφέραμε τόσο «καλά» στη γη, την καταστρέψαμε και τώρα ψάχνουμε την έξοδο κινδύνου από έναν μολυσμένο πλανήτη, για να επεκτείνουμε τη μόλυνση της καταστροφής και εξωπλανητικά, αφού το Σύμπαν μας ανήκει μέσα στην αυτοπεποίθηση της άγνοιας. Τι, όχι; Και ποιος θα μας σταματήσει; Έλα ντε…
Για το δικαίωμα στην επιλογή
Η δημοκρατία είναι «χακαρισμένη» από τον «ελέφαντα» του ολοκληρωτικού αυταρχισμού, ο οποίος δεν είναι απλά μέσα στο δωμάτιο, είναι από καιρό μέσα στο «λογισμικό» της. Απλά επειδή ολόκληρος δεν καταπίνεται με τίποτα, τον τρώμε μπριζόλα – μπριζόλα και με λίγη σαλτσούλα.
Έτσι αντί η δημοκρατία να επινοεί διαρκώς τη μοναδικότητά της, αντιδρά αυτόματα σύμφωνα με «έτοιμα» πρότυπα προσαρμογής ή για να ακριβολογούμε, περιστολής, τα οποία βρίσκονται πέρα από τον έλεγχο των πολιτών της.
Σε αυτό το «χακάρισμα» έπαιξαν καθοριστικό ρόλο οι διαρκείς κρίσεις που δεν είναι τίποτε άλλο από συμπτώματα μιας διαρκούς mega-κρίσης της δυτικής δημοκρατίας, μέσα στην οποία τελεί ο 21ος αιώνας.
Η κρίση της τρομοκρατίας το 2001.
Η κρίσης στις ΗΠΑ το 2008.
Η κρίση του ευρώ το 2012.
Η προσφυγική κρίση το 2015.
Η κρίσης της πανδημίας το 2020.
Και διαχρονικά σε όλη την εικοσαετία, η κλιμακούμενη σε ένταση κλιματική κρίση.
Ανεξέλεγκτες οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις προσλαμβάνουν τον χαρακτήρα τυφλών καταστροφικών δυνάμεων και ο πολίτης για να «αυτοσυντηρηθεί» μέσα σε ακραίες συνθήκες, βρίσκεται αντιμέτωπος με το «δεν υπάρχει εναλλακτική» και άρα πρέπει να προσαρμόσει παθητικά τον εαυτό του. Υπήκοος της μιας αρχής, της μιας φωνής, της μιας σκέψης, της μιας θέλησης.
Αλλά για να μην ξεχνιόμαστε δημοκρατία σημαίνει να έχεις τουλάχιστον δυο επιλογές. Αλλιώς, αν δημοκρατία είναι απλά το τσίρκο που μεταμορφώνει κάθε φορά τη σκόνη σε χρυσόσκονη, τότε το «να έχουμε την υγειά μας», δεν θα σημαίνει και πολλά πράγματα.
Το σταυροδρόμι που βρισκόμαστε δεν έχει ιστορικό προηγούμενο για να διαβάσουμε τι γράφει το σχετικό manual.
Το μόνο που ξέρουμε είναι πως αν δεν βάλεις τις φωνές δεν σε ακούει κανένας. Όσο βαθιά κι αν είναι η κουνελότρυπα, πάντα έχει νόημα μια απόπειρα ελευθερίας. Για το δικαίωμα στην επιλογή.
ΣΟΥΣΑΜΙ ΑΝΟΙΞΕ 