Κατεβαίνοντας χθες από το Καρπενήσι και διασχίζοντας τη Λαμία, πέρασα μπροστά από το μνημείο που είναι στημένο σε κεντρικό σημείο της πόλης για τον Άρη Βελουχιώτη. Κατά σύμπτωση χθες ήταν και η μέρα των γενεθλίων του, 27.8.1905 σ’ αυτή την πόλη, απ’ όπου – φαντάζομαι – θ’ αγνάντευε στα παιδικά χρόνια του την κορυφή του Βελουχίου κι έτσι διάλεξε να τον θυμόμαστε. Αν κι έχω περάσει άπειρες φορές από κει, χθες με έβαλε σε σκέψεις.
Σκέψου να είχαν οι πατρίδες φωνή. Αυθεντική δική τους, όχι δανεική από εγγαστρίμυθους μίμους. Για να μπορούν να συνομιλούν μεταξύ τους και να συνθέτουν έναν ενιαίο κόσμο, όχι μέσα από τις ερπύστριες της παγκοσμιοποίησης που επιχειρείται πότε με τανκς, πότε με funds, πότε και με τα δυο μαζί, αλλά από την αλληλεγγύη του ανθρώπινου πεπρωμένου μέσα στη διαφορά της πλουραλιστικής έκφρασής του.
Αυτό αποδείχθηκε μια μεγάλη ουτοπία, στην αναζήτηση της οποίας βρήκαν χώρο μερικές από τις χειρότερες στιγμές της ανθρωπότητας. Οπότε οι πατρίδες έχουν σιωπήσει και σήμερα μιλάνε για λογαριασμό τους μόνον οι φασίστες. Αυτός άλλωστε είναι και ο ορισμός της πατριδοκαπηλίας, που συμβαίνει να είναι και το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων, όπως εύστοχα έχει επισημανθεί.
Υπάρχουν όμως κάποιες στιγμές ορόσημα, που οι πατρίδες βρίσκουν φωνή. Στιγμιαία βεβαίως και μετά βουβαίνονται πάλι. Οι ΗΠΑ, ας πούμε, βρήκαν την αληθινή φωνή τους όταν ο John Fitzgerald Kennedy βγήκε και είπε: «My fellow Americans, ask not what your country can do for you, ask what you can do for your country.». Και σαν απάντηση τον δολοφόνησαν.
Συνήθως έτσι γίνεται. Η Ελλάδα, ας πούμε, πότε μίλησε για τελευταία φορά με μια δική της φωνή; Χωρίς καμία ιδεολογική εμμονή ή προκατάληψη νομίζω πως είμαστε πάρα πολλοί αυτοί που θα συμφωνήσουμε πως ο λόγος του Άρη Βελουχιώτη στη Λαμία ήταν πρωτίστως και πάνω απ’ όλα ο λόγος του Έλληνα. Διαχρονικός, όσο και οι αρχαίες τραγωδίες. Δραματικός, όσο και οι «μεγαλοβδομάδες». Γιατί έβαζε ένα πολύ συγκεκριμένο ερώτημα: Πως αξίζει να ζεις τη ζωή σου;
Και η απάντηση είναι σμιλεμένη από τους αιώνες. Ελεύθερος! Όχι όμως ασύδοτος. Ελεύθερος με την ευθύνη που αναλογεί στους ελεύθερους ανθρώπους. Ελευθερία και Δικαιοσύνη ζήτησε ο Άρης το 1944 στη Λαμία. Τίποτε άλλο. Και συνόψισε την αγωνία και τον αγώνα τριών χιλιάδων χρόνων ιστορίας.
Αλλά η ιστορία γελάει ειρωνικά, όσο αποτυγχάνουμε να προσεγγίσουμε έστω και κατ’ ελάχιστον αυτές τις «καθαρές ιδέες». Ακόμη κι αν ξέρουμε πάντα μέσα μας ποιο είναι το σωστό, κάνουμε το λάθος. Το να αδικείς δεν είναι άσκηση ελευθερίας. Είναι άσκηση εξουσίας. Δειλοί άνθρωποι σπέρνουν τον φόβο, πλην εκείνων των οριακών στιγμών που βρίσκουμε τη φωνή μας έχοντας πλήρη επίγνωση πως κι «ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και οι Πρόδρομοι αποκεφαλίζονται κατ’ εξακολούθηση. Αλλά η ζωή έχει αξία μόνο αν έχεις βρει ένα καλό λόγο που να υπερβαίνει την προσωπική επιβίωση. Αλλιώς είναι βούλιαγμα στη λάσπη της ματαιότητας. Αυτό το ήξερε ο Θανάσης Κλάρας. Κι έγινε ο Άρης!
Χαιρόμαστε που σ’ έχουμε ρε Άρη! Όλοι οι Έλληνες.
(φωτο αρχείου από το Βελούχι, το οποίο απειλείται όπως πολλά βουνά της πατρίδας μας με εγκατάσταση άχρηστων επί της ουσίας κι επιβλαβών για το φυσικό περιβάλλον ανεμογεννητριών).
Μηνιαία αρχεία: Αύγουστος 2018
Ανασχηματισμός ουσίας ή… «παραμΙΘΑΚΗ»;
Οι μύθοι έχουν ένα κεντρικό μοτίβο. Τον ήρωα, ο οποίος ύστερα από επικίνδυνα κατορθώματα κερδίζει την αγαπημένη του, την προσωπική του ολοκλήρωση όπως ανέλυσε διεξοδικά η «Ψυχολογία του βάθους».
Παντού και πάντα στους μύθους υπάρχει ο θανάσιμος κίνδυνος. Στην «Οδύσσεια» ήταν οι σειρήνες, στην Αργοναυτική εκστρατεία ήταν οι συμπληγάδες (τα μπέρδεψε αυτά λίγο ο Τσίπρας, δεν πειράζει…), στο παραμύθι του «Αθάνατου νερού» που διηγούνται σε πολλά νησιά του Αιγαίου είναι η κρίσιμη στιγμή που ο ήρωας καλείται να περάσει μέσα από δυο βουνά, τα οποία πότε ανοίγουν και πότε κλείνουν και σμίγουν.
Οι μύθοι, ενίοτε, γίνονται και ιστορικά πρόσωπα. Όχι μόνο ως επιτυχημένες ενσαρκώσεις της αλήθειας του αρχέγονου βάθους αλλά και ως παραδείγματα πτώσης κι αποτυχίας. «Πολλοί γαρ εισί κλητοί, ολίγοι δε εκλεκτοί» όπως προειδοποιεί το ευαγγέλιο που ήρθε στην παράδοση του τόπου να συμπληρώσει τους μύθους.
Φοβάμαι πως ο «μικρός ήρωας» Αλέξης Τσίπρας, στη δική του πολιτική «Οδύσσεια», η οποία ωστόσο συμβαίνει να ταυτίζεται σήμερα με την εθνική μας «Οδύσσεια» καθότι πρωθυπουργός, έχει μπερδευτεί λίγο. Νομίζει και θέλει να τον πιστέψουμε πως φτάσαμε στην «Ιθάκη», όταν είναι «φως, φανάρι» πως γύρω μας μαίνεται ένας σφοδρός γεωπολιτικός ανταγωνισμός μεταξύ μεγάλων δυνάμεων και της υπερδύναμης των ΗΠΑ, η οποία αντιμετωπίζει πλέον το ενδεχόμενο καθαίρεσης του Τραμπ με απρόβλεπτες συνέπειες. «Αν ποτέ καθαιρεθώ, νομίζω πως οι αγορές θα κατέρρεαν και πως ο καθένας θα γινόταν πιο φτωχός», δήλωσε ο ίδιος ο Τραμπ, στον απόηχο των διώξεων που ασκήθηκαν σε δύο μέχρι πρότινος συνεργάτες του. Ποτέ δεν μπορεί να είναι κανείς σίγουρος για τα «απόνερα» αυτών των «ακραίων φαινομένων» στην ευάλωτη ελληνική οικονομία, όταν πλέον είμαστε στο έλεος των αγορών.
Ίσως θα ήταν πολιτικά πιο σοφό εκ μέρους του πρωθυπουργού ν” αφήσει αυτή την ώρα τους καβαφικούς στίχους, διότι «μόνο με επικοινωνία» – κι ο ποιητής θα συμφωνούσε – «η πτώσις μας είναι βεβαία». Το διάγγελμα Τσίπρα από την Ιθάκη είχε πολύ περισσότερο «συναίσθημα» απ” όσο μπορεί πλέον να καταναλώσει ο «κυρίαρχος λαός», στα πραγματιστικά -έως κυνισμού- δεδομένα της εποχής.
Αίσθημα καινούργιας αρχής, βοηθούντος και του Σεπτέμβρη, ναι! Αξιοποίηση του momentum για σοβαρούς στόχους που θα συνιστούν μικρές νίκες της ελληνικής οικονομίας, ναι! Αλλά πως και με ποιούς; Αυτό θα πρέπει να μας πει ο πρωθυπουργός, πρωτίστως μέσα από τις επιλογές προσώπων στον επικείμενο ανασχηματισμό. Ποιοι, που και γιατί. Μόνο έτσι μπορεί να έχει ένα στοιχειώδες αφήγημα «καινούργιας αρχής», το οποίο θα είναι σε θέση να διεκδικήσει και εκλογικά, σε μερικούς μήνες, τη συνέχειά του.
Έχει αποθέματα αυτή η κυβέρνηση για να δείξει πως μπορεί να δώσει το «κάτι παραπάνω» από τα ήδη γνωστά; Ή θα παραμείνει ανασχηματισμένη για άλλους 9 μήνες με μόνο πρόγραμμα τις «αξιοκρατικές» (5 μόρια το διδακτορικό, 40 μόρια η συνέντευξη) προσλήψεις;
Η εικόνα της χαρωπής κρατικοδίαιτης ανεμελιάς σ” ένα κράτος που απλά «δεν υπάρχει», συνιστά μείζονα πρόκληση για κάθε πολίτη. Ειδικά όταν καταφθάνει ο ΕΝΦΙΑ κι όταν έχεις πίσω σου εκατό νεκρούς στο Μάτι. Όταν ο βυθός του Σαρωνικού είναι μέσα στην πίσσα κι όταν η Μάνδρα πνίγεται σε κάθε μεγάλη νεροποντή. Με σεσημασμένους Πακιστανούς να δολοφονούν στου Φιλοπάππου και σεσημασμένους «Φλώρους» να ετοιμάζουν βαλίτσες για Μύκονο, ελεύθεροι από τις συνέπειες των κακουργημάτων τους ως… ανάπηροι. Και όλο αυτό να παρουσιάζεται σαν… Ιθάκη!
Όραμα και πρόγραμμα «επόμενης μέρας» δεν είναι οι λέξεις στο χαρτί και η απαγγελία τους. Είναι συγκεκριμένοι άνθρωποι, συγκεκριμένων ικανοτήτων, σε συγκεκριμένες θέσεις, με συγκεκριμένη αποστολή που θα πρέπει να τη φέρουν σε πέρας μέσα σε συγκεκριμένο χρόνο. Ή τους έχεις ή δεν τους έχεις. Όλα τα υπόλοιπα είναι «παραμΙΘΑΚΗ».
πρώτη δημοσίευση RIZOPOULOS POST
Ο Ερντογάν βυθίζεται – ποιους θα πάρει μαζί του…
H Παρασκευή, αν και ιερή μέρα για τους μουσουλμάνους, αποδείχθηκε «μαύρη» για τον Ερντογάν. Η τουρκική λίρα κατέγραψε πτώση 19% έναντι του δολαρίου, εν μέσω σφοδρής αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ, αναζωπυρώνοντας σενάρια για χρεωκοπία της χώρας κι αναγκαστική προσφυγή στο ΔΝΤ.
Ο Ερντογάν έχοντας εξασφαλίσει τον πλήρη και απόλυτο έλεγχο στους αρμούς του τουρκικού κράτους μετά τις πρόσφατες εκλογές, επιχειρεί τα τελευταία 24ωρα με δηλώσεις του να ξορκίσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ξέρει πως η υπαγωγή της χώρας στο ΔΝΤ θα έβαζε οριστική ταφόπλακα στο μύθο της ανασύστασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κατ” επέκταση θα σηματοδοτούσε το τέλος του.
Γι αυτό και έσπευσε να πάρει τον Πούτιν στο τηλέφωνο λίγη ώρα αφότου ο Ντόναλντ Τραμπ έσπρωχνε την τουρκική λίρα στην άβυσσο με ένα «τουίτ» που ανακοίνωνε δυσθεώρητους δασμούς για τις εισαγωγές χάλυβα κι αλουμινίου από την Τουρκία, επισημαίνοντας μάλιστα πως οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας σε αυτή τη φάση δεν είναι καλές.
Ωστόσο η Ρωσία, όπως κατέδειξε προσφάτως και η ελληνική περίπτωση, πέρα από μερικά εκατομμύρια τουριστών στις τουρκικές ξαπλώστρες δεν έχει να δώσει τίποτα περισσότερο. Και το ρούβλι ακολουθεί την τουρκική λίρα στην ελεύθερη πτώση.
Το «ανατολίτικο παζάρι» που ξεκίνησε ο Ερντογάν με τη Δύση, δεν φαίνεται να του βγαίνει, τον οδηγεί σε απομόνωση κι αδιέξοδο και τον καθιστά τον υπ” αριθμόν ένα κίνδυνο για την Ευρώπη. Ήδη το ευρώ χάνει έδαφος μετά την αποκάλυψη των Financial Times πως η ισπανική BBVA, η ιταλική UniCredit και η γαλλική BNP Paribas θα μπορούσαν να επηρεαστούν ιδιαίτερα από τη συνεχιζόμενη υποτίμηση της λίρας καθώς έχουν χορηγήσει δάνεια που υπερβαίνουν τα 140 δισ. ευρώ. Αν και τα μεγέθη της πιστωτικής έκθεσης δεν είναι υπερβολικά μεγάλα για να προκαλέσουν τραπεζικό σοκ στην Ευρωζώνη, στην πραγματικότητα ποτέ δεν μπορεί να ξέρει κανείς με ακρίβεια πόσο θα επηρεάσει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα ένα μεγάλο πιστωτικό γεγονός στην Τουρκία και τι αλυσιδωτές συνέπειες ενδέχεται να έχει. Όμως η σοβαρότερη απειλή για την Ευρώπη αφορά στη διαχείριση του προσφυγικού μέσα σε συνθήκες άτακτης χρεωκοπίας της Τουρκίας.
Ο Ερντογάν είναι σε δύσκολη θέση και είναι πλέον εντελώς απρόβλεπτος ως προς τις αποφάσεις που θα πάρει για να διαχειριστεί τη μεγάλη κρίση στην οποία βυθίζεται η χώρα του. Μπορεί δημοσίως να δηλώνει πως έχει «εναλλακτικές» αλλά τέτοια είναι πάντα η ρητορική του «παζαριού». Οι «εναλλακτικές» του Ερντογάν στην πραγματικότητα είναι δύο. Είτε «να μπει σε πρόγραμμα», είτε να γίνει «μάρτυρας».
πρώτη δημοσίευση: Rizopoulos Post
Tα «καΐδια» της Μεταπολίτευσης
Η Μεταπολίτευση τελείωσε και μας άφησε τα «καΐδια» της, μεσούντος ενός σύγχρονου πολέμου που διεξάγεται με επεξεργασίες δεδομένων και βομβαρδισμό εικόνων. Αυτό ακριβώς «έβγαλε» ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπροστά στο φακό όταν βρέθηκε κι αυτός «επί τόπου», στο Μάτι.
Όποιος έχει έστω και μικρή επαφή με την «Οδύσσεια» της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας ξέρει πως κάθε κύκλος κλείνει μέσα σε «καμένη γη». Για σύγχρονο δυτικό έθνος μετράμε πολλές καταστροφές. Το ‘22 ήταν η Σμύρνη. Και μετά ήρθαν το Δίστομο και τα Καλάβρυτα. Κι ακολούθησε η λαίλαπα του ‘44-’49. Ύστερα ήρθαν οι στάχτες των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης στα Σεπτεμβριανά του 1955, για ν” ακολουθήσουν οι στάχτες της Κύπρου το 1974.
Μετά «γίναμε Ευρώπη», στα χαρτιά τουλάχιστον, κι ησυχάσαμε για λίγο. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζαμε. Διότι στην πορεία των χρόνων αποδείχθηκε πως δεν είναι βέβαιο αν για την Ευρωπαϊκή Ένωση η Ελλάδα είναι «αναπόσπαστο τμήμα ή διαπραγματεύσιμη επαρχία» όπως έγραφε ο Παναγιώτης Κονδύλης δυόμισι δεκαετίες πριν.
Οι στάχτες στο Μάτι είναι το αποτέλεσμα ενός κράτους που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, είναι fake news κάθε αναφορά σε ελληνικό κράτος. Αν υπήρχε ελληνικό κράτος δεν θα έπαιρνε υποβρύχια που γέρνουν, θα έπαιρνε πυροσβεστικά αεροσκάφη. Θα ήταν περιφερειακή δύναμη πυρόσβεσης στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Και το χειρότερο όλων είναι πως από πουθενά δεν διαφαίνεται μια αξιόπιστη «επόμενη κίνηση», καθώς από τη μια είναι, οριζόντια πλέον, όλο το συνυπεύθυνο πολιτικό σύστημα κι απέξω είναι μόνον οι φασίστες.
Αυτό που μας είπε ο Πρόεδρος με τη στάση του σώματός του, με το κεφάλι χωμένο ενοχικά μέσα στους ώμους και τα χεράκια σταυρωμένα είναι πως η κατάσταση είναι τραγική και δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το τι μπορεί ακόμη κι ένας συμβολικός Πρόεδρος να κάνει για την πατρίδα και τη δημοκρατία που εκπροσωπεί.
Στο παιχνίδι πάντα υπάρχουν παίκτες και πιόνια. Ο Πρόεδρος έκανε ένα μάλλον ακούσιο διάγγελμα στη «γλώσσα του σώματος» για να μας πει πως άλλη μια φορά μέσα στη σύγχρονη ιστορία ανήκουμε στα πιόνια. Από τον ίδιο, τον πρώτο, μέχρι τον τελευταίο. Και δεν χρειάζεται κανένας εξωτερικός εχθρός να προσπαθήσει πολύ, αφού τρέφουμε τον εχθρό μας μέσα μας. Κι είναι ο κακός εαυτός μας, αυτός που «κάνει πολιτική» με τις ζωές των άλλων, πιστεύοντας αφελώς πως δεν θα πληρώσει ποτέ.
Μεγάλη η ύβρις, μεγάλη και η τραγωδία…
ΥΓ: Αλήθεια πόσο μεγάλη είναι η τραγωδία αυτή τη φορά; Ούτε τον αριθμό των νεκρών δεν ξέρουμε. Και μάλλον ποτέ δεν θα μάθουμε. Ξέρουμε μόνον πως ο Κουφοντίνας έφυγε από τον Κορυδαλλό και πάει να κάνει το «αγροτικό» του.
πρώτη δημοσίευση: Rizopoulos Post
Ποιος μας έβαλε στο… Μάτι;
Όποια στιγμή δοκιμάζεται η χώρα από κάποιο ακραίο φαινόμενο, φυσικό ή άλλο, αδυνατεί ν” ανταποκριθεί στην πρόκληση και παραδίδεται ηττημένη. Μας αρέσει, δεν μας αρέσει, αυτή είναι η αλήθεια. Τώρα ήταν μια μεγάλη πυρκαγιά, χθες μια μεγάλη πλημμύρα, αύριο ένας σεισμός.
Ο πλανήτης έτσι κι αλλιώς έχει μπει στη ζώνη των ακραίων φαινομένων. Αλλά μήπως δεν είναι ακραίο φαινόμενο να κρατούνται δύο Έλληνες στρατιωτικοί στις φυλακές «χώρας – συμμάχου» στο ΝΑΤΟ; Το να πλημμυρίζουν τα νησιά με απεγνωσμένους πρόσφυγες δεν είναι μια ακραία κατάσταση; Αλλά και ο τρόπος που χρεοκόπησε η χώρα, χάθηκαν περιουσίες και εξαπλώθηκε η φτώχεια δεν ήταν μια πρωτοφανής ακρότητα;
Η ιστορία είναι η κρίση της ιστορίας. Όταν επί δεκαετίες συντηρείς κι αναπαράγεις ένα άρρωστο κράτος είναι αναμενόμενο σε κάθε δύσκολη στιγμή να μην καταφέρνει να επιτελέσει το ρόλο του, ο οποίος υποτίθεται πως είναι η προστασία της ζωής και της περιουσίας, υλικής και άυλης, των πολιτών του. Συμβαίνει συνεχώς και συμβαίνει όλο και πιο συχνά πλέον, καθώς οι δύσκολες στιγμές αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο σ” ένα ραγδαία μεταλλασσόμενο φυσικό περιβάλλον, λόγω των κλιματικών αλλαγών και σ” ένα ασταθές παγκόσμιο πολιτικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο οι παλιές ισορροπίες δεν υφίστανται πλέον και οι νέες δεν έχουν ακόμη αποκρυσταλλωθεί.
Η Ελλάδα μοιάζει όλο και περισσότερο με καρυδότσουφλο στη δίνη φυσικών και ιστορικών ακραίων φαινομένων. Προφανώς δεν είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζει μόνον η Ελλάδα, αλλά εμάς η Ελλάδα θα πρέπει να μας ενδιαφέρει διότι στο τέλος της ημέρας απ” αυτήν εξαρτάται αν θα επιβιώσουμε πηγαίνοντας να κάνουμε ένα μπάνιο στο Μάτι.
Αντί μιας προβληματικής που θα ενσωμάτωνε ως στρατηγικό ερώτημα το ρόλο και την αποστολή του κράτους στους σημερινούς ταραγμένους καιρούς, εξακολουθούμε να γινόμαστε μάρτυρες της αβάσταχτης «παιδικότητας» που μας χαρακτηρίζει και να παίζουμε την «κολοκυθιά» των ευθυνών, με όρους μικροκομματικών σκοπιμοτήτων, πάνω από τις στάχτες των νεκρών.
Αν καταλήξαμε ως κοινωνία να είμαστε ειλικρινείς μόνο στις προσωπικές ύβρεις, τότε τα χειρότερα δεν τα έχουμε δει ακόμη. Οι απειλές πάντα ασύμμετρες θα είναι από δω και πέρα. Το ζήτημα είναι να καταφέρουμε κάτι περισσότερο από το να αναλαμβάνει ο εκάστοτε πρωθυπουργός τις πολιτικές ευθύνες του και να αποχωρεί από το προσκήνιο. Για να πάρει τη σκυτάλη ο επόμενος και να συνεχίσει να είναι όμηρος της ίδιας κακοδαιμονίας, στο βαθμό που αδυνατεί να υπερβεί την κομματική περιχαράκωσή του για να γίνει αληθινός εθνικός ηγέτης.
Το να μας «έχουν στο μάτι» οι «άλλοι», είναι η πιο συνηθισμένη δικαιολογία για την αδυναμία μας να γίνουμε αυτό που μπορούμε να είμαστε.
πρώτη δημοσίευση Rizopoulos Post
ΣΟΥΣΑΜΙ ΑΝΟΙΞΕ 