Ο κύκλος του Ζορμπά έκλεισε

O Μίκης έκλεισε τον κύκλο που άνοιξε ο Καζαντζάκης. Τον κύκλο του Ζορμπά. Χορευτής και πολεμιστής. Ο άντρας που ανοίγει τα χέρια σαν φτερά και πάει ελεύθερα να βρει τη συντριβή του.

Πραγματικότητα ή μυθοπλασία, αποτέλεσε την τελευταία ελληνική πρόταση για το νόημα της ζωής στον κόσμο που ξεπέρασε την εθνική μας μοναξιά και αναγνωρίστηκε οικουμενικά. Έχτισε το μεταπολεμικό brand της χώρας και το τουριστικό θαύμα της. Ερχόταν ο Σουηδός χόρευε συρτάκι και εισέπνεε μια ριπή ανέμου από το άπειρο.

Ο κύκλος έκλεισε. Στο τέλος της μέρας κι ο Ζορμπάς μόνο ένας φαλλοκράτης θα μπορούσε να είναι, με τα τρέχοντα κριτήρια. Κι ενώ η αποδόμηση καλά κρατεί, μείναμε χωρίς λόγια, χωρίς ρυθμό. Μηδέν. Ίσως γι’ αυτό κλάψαμε ως κοινωνία, πηγαία και αυθόρμητα, τον Μίκη.

Η συλλογική νοημοσύνη μας, ξέρει με ακρίβεια πως βρισκόμαστε στο κενό.

Να ξεφορτωθούμε τη «σαβούρα»

Με ένα τρόπο «μαγνητίζουμε» τις εμπειρίες μας. Γι’ αυτό και το απροσδόκητο όταν εμφανίζεται είναι κάτι σαν τις ενημερώσεις για τις επιδιορθώσεις σφαλμάτων στο λογισμικό του κινητού.

Μόνο που στη ζωή αυτές τις «ενημερώσεις» δεν τις «κατεβάζουμε» το ίδιο εύκολα για να πάμε παρακάτω και προτιμούμε να τις αγνοούμε, έχοντας μια τρομερή εξαρτησιακή εμμονή με το παρελθόν και τα «φαντάσματά» του. Προφανώς επειδή το θεωρούμε πιο οικείο και το έχουμε ωραιοποιήσει τόσο ώστε να το νοσταλγούμε κιόλας.

Όμως η αλήθεια είναι πως αν δεν ξεφορτωθούμε όλη αυτή τη «σαβούρα» που έχουμε σωρεύσει μέσα μας κατά τρόπο χαοτικό κι αν δεν ανοίξουμε κάνα παράθυρο να μπει φως, το μόνο που μπορούμε να περιμένουμε είναι το ένα απροσδόκητο να διαδέχεται το άλλο μέχρι να σβήσει η «οθόνη».

Αυτό που δεν ξέρουμε…

Η τέχνη στέλνει μηνύματα στην τέχνη της ζωής. Όπως εν προκειμένω με το γεωμετρικό έργο ενός σύγχρονου Ισπανού καλλιτέχνη, του Fernando Daza, στο οποίο προσωπικά βλέπω μια «αρχαϊκή» mandala. Το παγκόσμιο συλλογικό ασυνείδητο από τον αχανή βυθό της τρικυμίας που ζούμε στην επιφάνεια της ιστορίας,  εκφράζει την προτροπή για επιστροφή στα θεμελιώδη. Και ποια είναι αυτά; Πρώτον ότι οι μάζες γίνονται πάντα εστίες ψυχικών επιδημιών. Δεύτερον όσοι/ες το αντιλαμβάνονται αναζητούν καταφύγιο προστασίας και αναγεννητικού μετασχηματισμού, όπως συμβολίζεται από τα ινδικά mandala.
Υπάρχει μια ωραία σχετική ιστορία. Κάποτε ένας ιδιότροπος γέρος ζούσε σε μια σπηλιά, όπου είχε καταφύγει για να σωθεί από το θόρυβο των χωριών. Ο κόσμος έλεγε πως είναι μάγος και γι αυτό ο γέρος είχε μαθητές που ήλπιζαν να μάθουν από αυτόν την τέχνη της μαγείας. Ο ίδιος όμως δεν ενδιαφερόταν καθόλου γι αυτό. Το μόνο που ήθελε ήταν να μάθει αυτό που δεν γνώριζε, αλλά που ήταν σίγουρος πως συμβαίνει συνέχεια. Αφού διαλογίστηκε για πάρα πολύ καιρό πάνω σε εκείνο που βρίσκεται πέρα από το διαλογισμό, δεν έβλεπε καμία άλλη διέξοδο από το να πάρει ένα κομμάτι κόκκινη κιμωλία και να αρχίσει να σχεδιάζει κάθε είδους διαγράμματα πάνω στους τοίχους της σπηλιάς, για να βρει τη μορφή που μπορεί να είχε αυτό που δεν ήξερε. Μετά από πολλές προσπάθειες ανακάλυψε τον κύκλο. «Αυτό είναι σωστό» είπε. «Και τώρα θα κάνω ένα τετράπλευρο μέσα του!». Το σχεδίασε και αισθάνθηκε πως το σχήμα ήταν ολοκληρωμένο. Οι μαθητές του ήταν περίεργοι αλλά το μόνο που καταλάβαιναν ήταν πως ο γέρος κάτι σκάρωνε και θα έδιναν τα πάντα να ανακαλύψουν τι είναι αυτό. Όταν τον ρωτούσαν «τι κάνεις εκεί;» αυτός δεν απαντούσε. Όταν όμως ανακάλυψαν το σχήμα στον τοίχο και είπαν «Να, αυτό είναι!», άρχισαν όλοι να αντιγράφουν και να μιμούνται το σχήμα. Αλλά με αυτό τον τρόπο αντέστρεψαν όλη τη διαδικασία χωρίς να το καταλάβουν. Έφτιαξαν πρώτα το αποτέλεσμα ελπίζοντας πως έτσι θα επαναλαμβανόταν από μόνη της, η διαδικασία που είχε οδηγήσει σε αυτό. Έτσι συνέβη τότε και έτσι εξακολουθεί να συμβαίνει και τώρα.

Εκκενώστε!

Οι ΗΠΑ έκαναν έναν πόλεμο 20 χρόνια και τον έχασαν. Γιατί από ένα σημείο και μετά δεν ξέρουν τι να κάνουν. Στο έδαφος ο πόλεμος κερδίζεται πάντα από αυτούς που δεν φοβούνται να πεθάνουν. Στην Καμπούλ λοιπόν ακούστηκε ο ήχος της «εκκένωσης», κάνοντας τους Αμερικανούς να ξαναζήσουν τον εφιάλτη της Σαϊγκόν. Το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν είναι πραγματικότητα.

Η Δύση έχει ένα σοβαρό υπαρξιακό πρόβλημα. Καταρρέει μέσα στις αντιφάσεις της καθώς υπόσχεται δημοκρατίες, έχοντας αναθέσει τη διακυβέρνηση σε εταιρείες. Όμως όλα έρχονται και σε βρίσκουν. Το κύμα που θα σκεπάσει τη Δύση θα είναι σαρωτικό. Και δεν υπάρχει πουθενά πλέον να πάμε. Συνεπώς η εκκένωση θα είναι ανέφικτη ως προς το χώρο. Υπό προϋποθέσεις όμως θα μπορούσε να γίνει η μεγάλη φυγή προς το μέλλον. Μια νέα, αναγεννημένη συνειδητότητα.

Διαφορετικά, ο πόνος που θα βιώσει η Δύση είναι αμφίβολο αν θα ανακουφιστεί από την υπερπαραγωγή τόνων ηρωίνης που είναι και η πραγματική αποστολή του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν μέσα στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας.

Σύντηξη!

Χαζεύαμε τα «μανιτάρια» νομίζοντας πως η διάσπαση του ατόμου δεν μας αφορά προσωπικά, πως είμαστε δήθεν σε κάποια «ζώνη ασφάλειας». Έτσι ζήσαμε τη μεταπολεμική ατομική εποχή. Τώρα συνειδητοποιούμε πως όλη η ενέργεια που χρειαστήκαμε για να φτάσουμε ως εδώ,  προήλθε από την διάσπαση όλων μας, ως ατόμων. Κινούμαστε με την ατομική ενέργεια που εκλύεται από τη σχάση μας. Το φως έξω και η σκιά μας μέσα.

Τα ψηλά βουνά έχουν βαθιές χαράδρες έλεγε ο Νίτσε και είχε δίκιο. Σε πιάνει ίλιγγος από το ύψος του Εγώ να βλέπεις την ασυνείδητη άβυσσο κάτω από τα πόδια σου. Όταν μάλιστα, όπως επίσης έχει πει αυτός ο τρελός φιλόσοφος, καθώς κοιτάζεις την άβυσσο σε κοιτάζει κι αυτή.

Τέτοια είναι η στιγμή. Δεν κοιτάζουμε μόνο εμείς την άβυσσο, μας κοιτάζει κι αυτή. Αλλά δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. «Μετανοείτε!» φωνάζουν από τα βάθη των αιώνων οι προφήτες. «Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» λέει σε αντίστοιχο τόνο η σύγχρονη  πολιτική επικοινωνία. Γενικότητες με τις οποίες άλλοι ταυτίζονται κι άλλοι λατρεύουν να μισούν. Ο διχασμός είναι στο DNA μας και εκδηλώνεται πάραυτα καθώς οι απαιτήσεις για ενέργεια (απλής επιβίωσης πλέον) γίνονται όλο και μεγαλύτερες.

Τα καλά νέα τώρα είναι πως οι προοπτικές για την επίτευξη της βιώσιμης παραγωγής ενέργειας μέσω πυρηνικής σύντηξης έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Οπότε η διάσπαση θα ανήκει στο παρελθόν πλέον. Η τεχνολογία πυρηνικής σύντηξης είναι στην ουσία η απόπειρα αναπαραγωγής των διαδικασιών που συμβαίνουν στον ήλιο και στα άλλα άστρα. Άφθονη και καθαρή ενέργεια. Μια αληθινή επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αρκεί, να φτιάξουμε έναν ήλιο μέσα σε ένα κουτί, όπως έχει ειπωθεί. Κι έναν ήλιο μέσα μας, θα πρόσθετα. Άλλωστε τι είμαστε; Σκεπτόμενη αστερόσκονη.

Μπαίνουμε στην εποχή του υδρογόνου ή του υδροχόου, όπως κι αν το πεις είναι το ίδιο. Αυτό που ζούμε είναι οι μάχες οπισθοφυλακής που δίνει το παλιό που πεθαίνει μέσα στη σήψη και την παρακμή, προσπαθώντας να κυριαρχήσει βίαια και απάνθρωπα πάνω στο καινούργιο που ανατέλλει. Κι αν είναι τόσο ορατό στο «κεφάλι», σκέψου τι γίνεται στην «ουρά». Κανιβαλισμός κανονικός. Ωστόσο ποτέ και τίποτε δεν καθυστέρησε το νέο. Το παλιό πάντα ηττάται, ακόμη και για όλους του λάθος λόγους.  Η απάντηση της ιστορίας, είναι αυθορμήτως αναπόφευκτη.